Bab tanda-tanda Jazam - بَابُ عَلاَمَاتِ الجَزْمِ
والجَزْمُ فِي الأَفْعَالِ بِالسُّكُونِ … أَوْ حَذْفِ حَرْفِ عِلَّةٍ أَوْ نُونِ
Jazam dalam fiil itu
dengan sukun
atau membuang huruf ilat atau nun
فَحَذْفُ نُونِ الرَّفْعِ قَطْعاً يَلْزَمُ … فِي الخَمْسَةِ الأَفْعَالِ حَيْثُ تُجْزَمُ
Membuang nun rafa
secara pasti itu wajib
di afalul Khomsah
jika di baca
jazam
وَبِالسُّكُونِ اجْزِمْ مُضَارِعاً سَلِمْ … مِنْ كَوْنِهِ بِحَرْفِ عِلَّةٍ خُتِمْ
Jazamkan dengan sukun
fiil Mudari salim
yang di akhiri
dengan huruf ilat
إمَّا بِوَاوٍ أَوْ بِيَاءٍ أَوْ أَلِفْ … وَجَزْمُ مُعْتَلٍّ بِهَا أَنْ تَنْحَذِفْ
Adakalanya dengan
Wawu atau
ya atau
alif,
dan jazamnya yang diilati dengan huruf ilat itu
dengan membuang
huruf ilat
وَنَصْبُ ذِي وَاوٍ وَيَاءٍ يَظْهَرُ … وَمَا سوَاهُ فِي الثَّلاَثِ قَدَّرُوا
Nasabnya fiil mutal
Wawu dan ya itu jelas,
dan
selain nasab di ke 3 huruf ilat itu
di kira-kirakan
فَنَحْوُ يَغْزُو يَهْتَدِي يخْشى خُتِمْ … بِعِلَّةٍ وغَيْرُهُ مِنْهَا سَلِمْ
Seperti contoh
yaghzu
yahtadi
yakhsya
itu di akhiri dengan
huruf ilat ,
dan
selain itu selamat
dari huruf ilat
وَعِلَّةُ الأَسْمَاءِ يَاءٌ وَأَلِفْ … فَنَحْوُ قَاضٍ والْفَتَى بِهَا عُرِفْ
isim mutal itu ya dan alif, seperti contoh
qodli dan fata
إِعْرَابُ كُلٍّ مِنْهُمَا مُقَدَّرَ … فِيهَا وَلكِنْ نَصْبُ قاضٍ يَظْهَرَ
Irab keduanya itu dikira-kirakan,
tetapi
nashabnya qodlin
itu jelas
وَقَدَّرُوا ثَلاَثَةَ الأَقْسَامِ … فِي الْمِيمِ قَبْلَ الْيَاءِ مِنْ غُلاَمِي
Orang arab mengira-ngirakan
3 bagian:
di mim
sebelum yang dari contoh ghulami
وَالْوَاوُ فِي كَمُسْلِمِيَّ أُضْمِرَتْ … وَالنُّونُ في لَتُبْلَوُنَّ قُدِّرَتْ
Dan Wawu
di contoh muslii itu
di simpan,
dan
nun di contoh latublawunna itu di kira-kirakan